Mới đây, trên mạng xã hội bỗng xuất hiện một câu chuyện dở khóc dở cười: Cô gái về nhà người yêu chơi bị mẹ bạn trai bắt chia tay vì không biết phân biệt các loại cá. Bác gái dặn đi chợ mua cá gáy (cá chép biển), cô nàng lại mua nhầm thành cá trôi.
Tình huống của cô gái bỗng khiến nhiều chị em “chột dạ”. Bởi không ít người phải gãi đầu gãi tai khi được hỏi về việc phân biệt các loài cá.
Vậy hôm nay chuyên mục Ăn ngon sẽ tặng bạn cẩm nang về các loại cá và cách chế biến chúng để chị em tham khảo. Sau này có về làm “vợ người ta” thì cũng tự tin về trình độ bếp núc của mình, chẳng sợ mẹ chồng chê bai điều gì!
Cá có thể được phân loại theo môi trường sống gồm 3 loại chính: Cá nước ngọt, nước lợ và nước mặn.
1. Cá nước ngọt
a. Cá trắm
Cá trắm gồm 2 loại chính là cá trắm đen và cá trắm cỏ.
Cá trắm đen còn gọi là cá trắm cỏ xanh. Loài cá này có thân dài, dạng ống tròn, môi nhọn, không râu, trên lưng màu đen, bụng cá có màu trắng sữa, thịt trắng và chắc, xương dăm to nhưng ít. Cá trắm đen thường nặng từ 3-5kg.
Cá trắm cỏ thân cá dài, cũng dạng ống tròn, mồm tròn, không râu, lưng có màu thẫm, toàn thân có màu vàng bìa, bụng có màu trắng tro, thịt mềm, xương ít. Cá trắm cỏ thường nặng từ 1-3kg.
Món ăn từ loài cá này, đặc biệt là cá trắm đen được coi là thượng phẩm của các loài cá nước ngọt. Cá trắm giúp bổ tỳ vị, khí huyết, thích hợp với các chứng tỳ vị hư hàn, gầy yếu, biếng ăn, mệt mỏi, suy dinh dưỡng…
=> Một số món ngon được chế biến từ cá trắm đó là: Cá trắm kho riềng, cá trắm tẩm bột chiên xù, cá trắm hấp bia, cá trắm đen chiên sả ớt, cá trắm hấp hành, cá trắm cỏ kho dưa cải chua, cá trắm sốt chua ngọt, canh cá trắm nấu chua…
b. Cá chép
Cá chép thường có kích thước trung bình, thân dày, miệng rộng; có hai mắt lớn, khoảng cách 2 mắt khá rộng. Hai đôi râu lớn, mõm tù, khá dài. Trên miệng cá chép có nhiều u thịt nhỏ nhô lên. Cá chép thường nặng từ 400gr đến khoảng 1,5kg.
=> Các món ngon từ cá chép đó là: Cá chép om rượu vang, lẩu cá chép, cá chép om dưa, cá chép nấu măng, cháo cá chép cho mẹ bầu, cá chép om dầu hào, cá chép om cần…
c. Cá trôi
Cá trôi có thân cân đối, thuôn dần về phía đuôi. Phần đầu múp, dài vừa phải; mõm tù, hơi nhô ra, không có đường gấp nếp. Môi dưới và hàm dưới của cá có rãnh ngăn cách. Đỉnh đầu nhẵn, lỗ mũi ở gần mắt hơn mõm. Mang hẹp, liền với eo. Cân nặng trung bình của một con cá trôi thường là từ 800gr đến 2kg.
=> Các món ngon từ cá trôi: Cá trôi hấp bia, cá trôi hấp hành gừng, chả cá trôi, cá trôi kho riềng nghệ, lẩu cá trôi, cá trôi nấu canh chua.
d. Cá mè
Cá mè có đầu to, thân dẹp và thon dài, vảy nhỏ màu trắng. Trong thân thể cá có tuyến tiết mùi tanh nên rất tanh. Loài cá này có cá mè trắng và cá mè hoa.
=> Các món ngon từ cá mè: Canh chua cá mè, cá mè hấp bia, cá mè kho nghệ, gỏi cá mè, cá mè kho dưa, cá mè chiên, cá mè nướng,…
e. Cá rô phi
Cá rô phi có thân hình màu hơi tím, vảy sáng bóng, có 9-12 sọc đậm song song nhau từ lưng xuống bụng. Vây đuôi có màu sọc đen sậm song song từ phía trên xuống phía dưới và phân bổ khắp vi đuôi. Vi lưng có những sọc trắng chạy song song trên nền xám đen. Viền vi lưng và vi đuôi có màu hồng nhạt. Con cá rô phi có thể dài tới 0,6m và nặng 4 kg.
=> Các món ngon được làm từ cá rô phi: Bún cá rô om cà chua, cá rô phi nướng sả, cá rô phi kho dứa, canh rau ngót nấu cá rô phi, cá rô kho tộ, cá rô kho tiêu, cá rô phi chiên sả và lá chanh, cá rô kho mía, xôi cá rô, chả rán cá rô…
2. Cá nước lợ
a. Cá bớp
Kích thước cá bớp khá lớn. Thân hình thuôn dài và tròn, phần đầu khá to kèm với miệng rộng, hàm răng sắc nhọn nhưng mắt trông khá bé so với tỷ lệ cơ thể của nó. Lớp da tương đối dày và có lớp mỡ dày phía dưới da. Vảy của cá bớp rất nhỏ và cứng, tập trung nhiều nhất ở phần gáy lưng. Vây dài và lớn ở phần lưng cùng với đuôi khá cứng, được chia thùy ở giữa trông như hình lưỡi liềm.
Cá bớp với thịt dai và ngọt, đặc biệt lớp da dày, dẻo, ăn béo và không hề tanh. Từ đầu đến đuôi cá đều có thể chế biến thành những món khoái khẩu.
=> Một số món ngon từ cá bớp đó là: Cá bớp kho tiêu, cá bớp xào nấm, đầu cá bớp nấu ngót, cá bớp nướng muối ớt, lẩu cá bớp măng chua…
b. Cá chẽm
Cá chẽm hay còn được gọi là cá vược, có thân hình giống với hình thoi và hơi dẹt về 2 bên. Một con cá chẽm trưởng thành có chiều dài từ khoảng 30 – 50cm (có những trường hợp dài đến hơn 1m), nặng từ 4 – 10kg. Phần đầu của cá chẽm hơi nhọn, miệng của cá rộng, loài cá này không có răng nanh. Phần nắp mang của cá chẽm có gai rất cứng. Phần lưng của cá có 2 vây cứng, 3 vây hậu môn và phần đuôi có hình cánh quạt.
=> Các món ngon từ cá chẽm: Cá chẽm sốt chua ngọt, cá chẽm phi lê chiên giòn sốt cam, lẩu cá chẽm, cá chẽm nướng lá chuối, chả nem cá chẽm, cá chẽm nướng lá lốt, cá chẽm nướng giấy bạc, cá chẽm chiên, cháo cá chẽm…
c. Cá mú
Cá mú dài khoảng 10 – 270cm. Thân hình mập chắc, miệng to cùng với nhiều gai nhỏ trên nắp mang. Vây lưng khía hình chữ V và có từ 7 – 12 gai. Vây hậu môn có 3 gai, vây đuôi thì thuôn tròn và cụt hoặc có hình lưỡi liềm. Cá mú có hàm răng nhọn và có một cặp răng to trông như răng nanh mọc ở hàm dưới.
Cá mú đắt xắt ra miếng vì mỗi bộ phận của cá từ đầu, thịt, xương, da, đuôi, ruột đều có thể chế biến thành nhiều món ăn rất độc đáo.
=> Một số món ngon từ cá mú: Cá mú hấp bún tàu, canh chua cá mú, cá mú hấp xì dầu, cá mú kho tộ,…
d. Cá đối
Cá đối phần lưng có màu xám hoặc màu lam, hông màu trắng và phần bụng hơi vàng. Cá đối có hai vây lưng ngắn, cùng với vây chậu ở phía dưới khoang bụng. Đầu rộng và dẹt ở phía trên, miệng vừa phải và không có răng.
=> Các món ngon từ cá đối: Canh chua cá đối, cá đối nướng, cá đối om cải chua, cá đối kho tiêu, cá đối kho lạt với cà chua, cá đối chiên giòn…
3. Cá nước mặn
a. Cá kiếm
Cá kiếm có thân hình tròn và thuôn dài, vây lớn, mỏ nhọn, trông tựa như một thanh kiếm. Đây là loài cá được ví như bít tết của biển. Khi được chế biến xong, chúng vẫn giữ được độ mềm, có vị ngọt nhẹ, tinh tế với mỗi miếng thịt cá.
=> Các món ngon từ cá kiếm: Bún cá kiếm, cá kiếm sốt cà chua kiểu Ý, cá kiếm nướng 3 nắng,…
b. Cá tuyết
Đây là loại cá sinh sống ở vùng biển Thái Bình Dương và Đại Tây Dương, nổi tiếng nhất là Cá Tuyết Alaska và cá tuyết Hà Lan: nằm trong top 10 loại cá ngon, dinh dưỡng nhất thế giới. Thớ thịt cá chắc, màu trắng, có mùi thơm nhẹ, dày và ít tanh. Loài cá này cũng có thể chế biến thành nhiều món. Nướng, chiên, luộc, hấp,… đều rất là ngon.
=> Các món ngon từ cá tuyết: Cá tuyết áp chảo, cá tuyết áp chảo sốt bơ chanh, cá tuyết chiên giòn, cá tuyết hấp, cá tuyết chua ngọt hay cá tuyết nướng…
c. Cá hồi
Bảng xếp hạng các loài cá ngon nhất sẽ không bao giờ hoàn hảo nếu bỏ qua loài cá này. Có rất nhiều quốc gia xuất khẩu cá hồi như: Mỹ, New Zealand, Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Ba Lan, Australia… và ngay như Việt Nam cũng có trang trại cá hồi nổi tiếng ở xứ lạnh Sapa và Lâm Đồng. Nhưng cá hồi Nauy vẫn được xem là loại hảo hạng nhất.
=> Các món ngon từ cá hồi: Cá hồi áp chảo, cá hồi nướng, cháo cá hồi, ruốc cá hồi, lẩu cá hồi, sashimi cá hồi, gỏi cá hồi, cơm chiên cá hồi, canh chua cá hồi, cá hồi chiên, cá hồi sốt cà chua, cá hồi kho, cá hồi xiên nướng, cá hồi hấp chanh…
d. Cá ngừ vây vàng
Đặc điểm của cá này có vây lưng thứ hai và vây hậu môn có màu vàng sáng. Các vây này cũng như các vây ngực đều rất dài. Cơ thể của nó có màu xanh kim loại sẫm, đổi thành màu bạc ở phần bụng. Các vây có các cạnh màu đen. Phần đầu của cá ngừ gần giống hình tam giác và nhỏ hơn nhiều so với tỷ lệ cơ thể của chúng. Phần mắt của cá rất to được bố trí ngang với miệng, miệng cá khá nhọn.
=> Món ngon từ cá ngừ: Cá ngừ kho thơm (dứa), cá ngừ rim tỏi ớt, cá ngừ hấp, cá ngừ chiên, cá ngừ sốt cà chua, trứng cá ngừ kho tiêu, cá ngừ nướng giấy bạc, cá ngừ nấu canh chua, sashimi cá ngừ,…
e. Cá ngừ vây xanh
Cá ngừ vây xanh là món ăn được ưa chuộng tại Nhật Bản nhờ chứa hàm lượng dinh dưỡng cao và có hương vị đặc biệt. Theo các đầu bếp nổi tiếng, cá ngừ vây xanh có thịt màu đỏ hồng là nguồn nguyên liệu cao cấp để làm món sushi và sashimi. Với giá trị dinh dưỡng cao, loại cá này luôn được bán với giá hàng triệu USD.
=> Các món ngon từ cá ngừ: Salad cá ngừ, sashimi cá ngừ, cà chua nhồi cá ngừ, cá ngừ áp chảo, gỏi cá ngừ, phi lê cá ngừ nướng hoặc áp chảo…