GMP WHO (Good Manufaturing Practice) là tiêu chuẩn thực hành sản xuất dược phẩm phổ biến nhất trên thế giới và ở Việt Nam.
Vậy tại sao GMP WHO lại phổ biến như thế và các nhà sản xuất dược phẩm cần chú ý những gì nếu muốn được cấp giấy chứng nhận đạt GMP WHO?
1. GMP WHO và Tổ chức y tế thế giới WHO
Văn bản dự thảo đầu tiên của WHO về thực hành sản xuất tốt (GMP) đã được chuẩn bị vào năm 1967 bởi một nhóm các nhà tư vấn theo yêu cầu của Hội đồng Y tế Thế giới lần thứ hai mươi (nghị quyết WHA20.34). Sau đó, nó đã được đệ trình lên Hội nghị Y tế Thế giới lần thứ hai mươi với tiêu đề Dự thảo yêu cầu thực hành sản xuất tốt trong sản xuất và kiểm soát chất lượng thuốc và dược phẩm và được chấp nhận.
Văn bản sửa đổi đã được thảo luận bởi Ủy ban chuyên gia của WHO về Thông số kỹ thuật cho các chế phẩm dược phẩm vào năm 1968 và được xuất bản như một phụ lục của báo cáo thứ hai mươi hai. Văn bản này sau đó đã được sao chép (với một số sửa đổi) vào năm 1971 trong phần Bổ sung cho phiên bản thứ hai của Dược điển quốc tế.
Năm 1969, khi Hội đồng Y tế Thế giới đề xuất phiên bản đầu tiên của Chương trình Chứng nhận của WHO về chất lượng của các sản phẩm dược phẩm trong thương mại quốc tế theo nghị quyết WHA22.50, nó đã chấp nhận đồng thời văn bản GMP là một phần không thể thiếu của Đề án. Các phiên bản sửa đổi của cả Đề án chứng nhận và văn bản GMP đã được thông qua năm 1975 theo nghị quyết WHA28,65.
Từ đó đến nay, Hệ thống chứng nhận đã được mở rộng và bao gồm việc chứng nhận cho:
- Thuốc thú y sử dụng cho động vật nuôi lấy thịt;
- Nguyên liệu ban đầu sử dụng trong sản xuất dược phẩm, nếu như luật pháp của Quốc gia thành viên xuất khẩu và Quốc gia thành viên nhập khẩu quy định phải kiểm soát;
- Thông tin về an toàn và hiệu quả (Nghị quyết WHA41.18 năm 1988)
Một phụ lục bổ sung về các sản phẩm thuốc sinh học đã được Ủy ban chuyên gia về tiêu chuẩn sinh học (ECBS) thông qua vào năm 1991 và thiết lập cách tiếp cận chung về kiểm soát chất lượng của thuốc sinh học bao gồm các sản phẩm như vắc-xin, máu và các sản phẩm máu, kháng nguyên, tế bào và mô. liệu pháp, sản phẩm dược phẩm sinh học, và những người khác.
Năm 1992, các yêu cầu dự thảo sửa đổi đối với GMP đã được trình bày trong ba phần. Quản lý chất lượng trong ngành công nghiệp dược phẩm: triết lý và các yếu tố thiết yếu, đưa ra các khái niệm chung về đảm bảo chất lượng (QA) cũng như các thành phần chính hoặc hệ thống con của GMP, là trách nhiệm chung của quản lý cấp cao và quản lý kiểm soát chất lượng và sản xuất. Chúng bao gồm vệ sinh, xác nhận, tự kiểm tra, nhân sự, cơ sở, thiết bị, vật liệu và tài liệu.
Thực hành tốt trong kiểm soát sản xuất và kiểm soát chất lượng, cung cấp hướng dẫn về các hành động được thực hiện riêng biệt bởi nhân viên sản xuất và kiểm soát chất lượng để thực hiện các nguyên tắc chung của QA.
Hơn 100 quốc gia đã kết hợp các quy định GMP của WHO vào luật y học quốc gia của họ và nhiều quốc gia khác đã áp dụng các quy định và phương pháp tiếp cận trong việc xác định các yêu cầu GMP quốc gia của riêng họ. GMP WHP tiếp tục được sử dụng làm cơ sở cho Chương trình chứng nhận của WHO và sơ tuyển vắc-xin để mua sắm bởi các cơ quan của Liên Hợp Quốc.
2. Quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn GMP WHO
Theo WHO, Hệ thống chất lượng dược phẩm phù hợp cho sản xuất dược phẩm phải đảm bảo:
- Sản phẩm thu được qua quá trình thiết kế, thẩm định, lập kế hoạch, thực hiện, duy trì và cải tiến liên tục hệ thống cho phép cung cấp ổn định các sản phẩm đạt chất lượng theo quy định;
- Kiến thức về sản phẩm và quá trình phải được quản lý xuyên suốt vòng đời sản phẩm; Sản phẩm dược phẩm được thiết kế và phát triển theo cách thức sao cho có thể đảm bảo đáp ứng được các yêu cầu của tiêu chuẩn GMP và các nguyên tắc có liên quan khác, ví dụ như Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm (GLP) và Thực hành tốt thử lâm sàng (GCP);
- Các thao tác sản xuất và kiểm tra chất lượng được nêu rõ ràng dưới dạng văn bản và các yêu cầu của GMP phải được áp dụng;
- Trách nhiệm quản lý được nêu rõ ràng trong các bản mô tả công việc;
- Có các kế hoạch cho sản xuất, cung ứng và sử dụng đúng loại nguyên liệu ban đầu và nguyên liệu bao gói, lựa chọn và đánh giá nhà cung cấp để khẳng định rằng mỗi lần cung cấp đều đúng loại nguyên liệu từ nhà cung cấp đã được phê duyệt;
- Tất cả các bước kiểm tra cần thiết đối với nguyên liệu ban đầu, sản phẩm trung gian và bán thành phẩm, cũng như kiểm tra trong quá trình sản xuất, hiệu chuẩn và thẩm định phải được thực hiện;
- Thành phẩm được sản xuất và kiểm tra đúng theo các quy trình đã quy định; Sản phẩm không được bán hay cung cấp trước khi người được ủy quyền chứng nhận mỗi lô sản phẩm đã được sản xuất và kiểm nghiệm theo đúng các yêu cầu nêu trong giấy phép lưu hành và các quy định khác có liên quan đến việc sản xuất, kiểm tra chất lượng và xuất lô dược phẩm;
- Có các biện pháp để đảm bảo việc quản lý các hoạt động thuê bên ngoài; Có các biện pháp thỏa đáng để đảm bảo tới mức tối đa là sản phẩm được bảo quản, phân phối và sau đó là quản lý sao cho chất lượng sản phẩm được duy trì trong suốt tuổi thọ của sản phẩm;
- Có một quy trình tự thanh tra và/hoặc kiểm tra về chất lượng để thường xuyên đánh giá hiệu quả và tính phù hợp của hệ thống PQS;
- Sản phẩm và quá trình phải được theo dõi và kết quả được xem xét để xuất xưởng lô, nhằm phát hiện các sai lệch, đưa ra các hành động phòng ngừa để tránh các sai lệch có thể xảy ra trong tương lai;
- Cần đặt ra các kế hoạch cho việc đánh giá và phê duyệt các thay đổi đã định trước và các thay đổi này cần phải được phê duyệt trước khi thực hiện, lưu ý việc thông báo cho cơ quan quản lý và phải được phê duyệt theo quy định. Sau khi thực hiện bất kỳ sự thay đổi nào, cần đánh giá để đảm bảo rằng mục tiêu chất lượng vẫn được đáp ứng và không có ảnh hưởng tiêu cực nào đến chất lượng sản phẩm;
- Cần thường xuyên rà soát về chất lượng dược phẩm với mục đích khẳng định tính ổn định của quy trình và xác định những gì cần được cải tiến;
- Cần thiết lập và duy trì hệ thống kiểm soát bằng cách phát triển và sử dụng hiệu quả hệ thống theo dõi và kiểm soát đối với hiệu suất của quy trình và chất lượng sản phẩm;
- Cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc cải tiến liên tục thông qua việc thực hiện nâng cao chất lượng phù hợp với mức độ hiện tại của quy trình và kiến thức sản phẩm;
- Cần có hệ thống quản lý rủi ro về chất lượng (QRM);
- Các sai lệch, các sản phẩm nghi ngờ bị lỗi và các vấn đề khác cần được báo cáo, điều tra và ghi vào hồ sơ. Việc phân tích nguyên nhân với mức độ phù hợp cần được áp dụng trong quá trình điều tra này. Nguyên nhân có khả năng cao nhất phải được xác định và các hành động khắc phục và/hoặc hành động phòng ngừa (CAPAs) phải được xác định và thực hiện. Hiệu quả của các hành động khắc phục phòng ngừa cần được theo dõi.
Xem thêm: GSP là gì? GPP là gì? GDP là gì?
3. Thực hành tốt sản xuất dược phẩm với GMP WHO
Thực hành theo GMP WHO đòi hỏi:
a. Tất cả các quy trình sản xuất đều được xác định rõ ràng. được rà soát về các nguy cơ tiềm tàng một cách có hệ thống dựa trên kiến thức khoa học và kinh nghiệm và cho thấy có thể sản xuất một cách ổn định ra các sản phẩm đạt yêu cầu chất lượng theo các tiêu chuẩn quy định;
b. Việc thẩm định phải được thực hiện;
c. Có tất cả các nguồn lực cần thiết, bao gồm:
- Đủ nhân viên có trình độ chuyên môn phù hợp và đã qua đào tạo;
- Nhà xưởng và không gian phù hợp;
- Máy móc, thiết bị và dịch vụ phù hợp;
- Nguyên vật liệu, bao bì và nhãn mác phù hợp;
- Các quy trình và hướng dẫn đã được duyệt;
- Bảo quản và vận chuyển phù hợp;
- Có đủ nhân viên, phòng kiểm nghiệm và máy móc thiết bị cho việc kiểm tra trong quá trình sản xuất.
d. Các hướng dẫn và quy trình được viết bằng ngôn ngữ dễ hiểu, rõ nghĩa, áp dụng được cụ thể cho từng phương tiện, máy móc;
e. Công nhân vận hành được đào tạo để thực hiện quy trình một cách chính xác;
f. Có ghi chép lại (bằng tay hoặc bằng thiết bị ghi chép) trong khi sản xuất để cho thấy mọi công đoạn nêu trong quy trình và hướng dẫn đều được thực hiện trong thực tế và số lượng cũng như chất lượng sản phẩm đạt yêu cầu; bất cứ sai lệch đáng kể nào cũng phải được ghi lại đầy đủ và phải được điều tra nhằm mục đích tìm ra nguyên nhân gốc rễ và hành động khắc phục và phòng ngừa thích hợp phải được thực thi;
g. Hồ sơ ghi lại việc sản xuất và phân phối giúp cho có thể tra cứu lại toàn bộ lịch sử của một lô sản phẩm, phải được lưu giữ theo mẫu đảm bảo dễ hiểu và dễ tiếp cận;
h. Bảo quản và phân phối sản phẩm phù hợp để hạn chế tối đa bất cứ nguy cơ nào đối với chất lượng và áp dụng thực hành tốt phân phối (GDP);
i. Có hệ thống để thu hồi bất kỳ lô sản phẩm nào đang được bán hay cung cấp;
j. Những khiếu nại về các sản phẩm đang lưu hành phải được kiểm tra, tìm ra nguyên nhân thiếu sót về chất lượng và có biện pháp phù hợp đối với sản phẩm có sai hỏng và ngăn chặn việc lặp lại các sai hỏng này.
4. Tại sao dược phẩm Việt Nam cần GMP WHO
GMP WHO được chỉ định để giảm thiểu rủi ro trong bất kỳ quy trình sản xuất dược phẩm nào không thể loại bỏ thông qua thử nghiệm sản phẩm cuối cùng. Những rủi ro chính là: ô nhiễm sản phẩm bất ngờ gây thiệt hại cho sức khỏe hoặc thậm chí tử vong; nhãn mác không chính xác trên hộp đựng có thể có nghĩa là bệnh nhân nhận được thuốc sai; không đủ hoặc quá nhiều hoạt chất dẫn đến điều trị không hiệu quả hoặc tác dụng phụ. GMP bao gồm tất cả các khía cạnh của sản xuất; từ các tài liệu ban đầu, cơ sở và thiết bị đến đào tạo và vệ sinh cá nhân của nhân viên. Các quy trình chi tiết, bằng văn bản là rất cần thiết cho mỗi quy trình có thể ảnh hưởng đến chất lượng của sản phẩm hoàn chỉnh.
GMP xác định các biện pháp chất lượng cho cả sản xuất và kiểm soát chất lượng và xác định các biện pháp chung để đảm bảo rằng các quy trình cần thiết cho sản xuất và thử nghiệm được xác định rõ ràng, xác nhận, xem xét và ghi lại và rằng nhân sự, cơ sở và nguyên liệu phù hợp để sản xuất dược phẩm và sinh phẩm bao gồm vắc-xin.
GMP là cần thiết ngay cả khi có Phòng thí nghiệm kiểm soát chất lượng vì chất lượng tốt phải được xây dựng trong quá trình sản xuất để ngăn ngừa các lỗi không thể loại bỏ thông qua kiểm soát chất lượng của sản phẩm hoàn chỉnh. Nếu không có GMP thì không thể chắc chắn rằng mọi đơn vị thuốc đều có chất lượng tương đương với các đơn vị thuốc được thử nghiệm trong phòng thí nghiệm.
GMP cũng có các thành phần pháp lý, bao gồm các trách nhiệm phân phối, sản xuất và thử nghiệm hợp đồng và phản hồi về các khiếm khuyết và khiếu nại của sản phẩm. Hầu hết các quốc gia sẽ chỉ chấp nhận nhập khẩu và bán các loại thuốc đã được sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế.
5. Thực tế GMP WHO tại Việt Nam
Tính đến tháng 3/2019, có trên 222 cơ sở/nhà máy sản xuất dược phẩm đạt GMP WHO, chiếm 90% tổng số cơ sở/nhà máy dược phẩm tại Việt Nam.
GMP WHO là yêu cầu bắt buộc cho các cơ sở sản xuất dược phẩm tại Việt Nam, theo yêu cầu của Bộ y tế. Tuy nhiên vẫn còn 1 phần nhỏ các doanh nghiệp chưa thể đáp ứng được điều kiện này hoặc lựa chọn các tiêu chuẩn GMP khác như GMP EU, PIC/S hoặc GMP Nhật Bản.
Tham khảo một số bài viết về GMP tại đây!