1. Phân đạm cá là gì?
Phân bón đạm cá là phân bón được sản xuất từ cá tươi như: đầu cá, ngũ tạng, xương cá, vây cá,… và được ủ lên men tạo thành phân bón, thường có dạng lỏng, nên còn gọi là dịch đạm cá. Phân đạm cá chứa rất nhiều axit amin, đạm, khoáng chất, lân, kali và các loại vitamin,… Tuy nhiên để có thể sử dụng cho cây trồng, đạm cá cần trải qua quá trình chế biến để tạo thành các hợp chất dễ tiêu giúp cây dễ dàng hấp thụ. Loại phân này cung cấp gần như đầy đủ dưỡng chất cho cây trồng.
2. Thành phần dinh dưỡng của đạm cá
Hầu hết các loại phân bón đạm cá đều có tỷ lệ NPK tương ứng khoảng 4: 1: 1. Đạm phân cá chủ yếu ở dạng axit amin, trong đó có đến 17 loại axit amin thiết yếu cho cây, vi sinh vật có lợi cho đất, vitamin A, vitamin D, vitamin nhóm B và đạm hữu cơ cao.
Vì thành phần chính của phân đạm cá là các chất hữu cơ nên còn được gọi là phân đạm cá hữu cơ. Bên cạnh đó, chế phẩm đạm cá còn chứa các nguyên tố trung – vi lượng như: Canxi, Sắt, Magie, Mangan,…
3. Tác dụng của phân đạm cá
a. Đạm cá cung cấp dinh dưỡng cho cây một cách cân đối
Phân đạm cá chứa dinh dưỡng đa dạng từ đa lượng, trung vi lượng. Đây là những chất dinh dưỡng cần thiết cho cây. Bên cạnh đó, lượng khoáng chất, vitamin trong phân cá còn giúp cây tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ rễ phát triển mạnh. Ưu điểm của phân đạm cá là cung cấp dinh dưỡng cân đối so với phân đơn dễ khiến cây bị mất cân bằng dưỡng chất.
b. Đạm cá kích thích quá trình ra hoa, đậu trái diễn ra nhanh hơn
Thành phần dinh dưỡng của đạm cá chủ yếu ở dạng các axit amin. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng axit amin (ví dụ proline, tyrosine) có khả năng thúc đẩy quá trình thụ phấn, kéo dài thời gian sống của hạt phấn, tăng khả năng đậu trái, hạn chế tình trạng hư trái, rụng trái. Đặc biệt là những loại cây trồng tự thụ phấn như: tiêu, cà phê, ca cao,…Vì vậy, trong giai đoạn ra hoa đậu trái, người nông dân nên bổ sung đạm cá để đạt năng suất cao.
c. Đạm cá giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn, tiết kiệm chi phí canh tác
Trong quá trình lên men phân cá, dinh dưỡng đạm trong cá được phân giải thành các axit amin, giúp cây hấp thu nhanh chóng mà không cần trải qua quá trình chuyển hóa trong đất. Đây là ưu điểm của phân đạm cá vì rất thích hợp để bón thúc hay khi rễ cây bị tổn thương, khó tiếp nhận các chất dinh dưỡng.
Điều nổi bật nhất về thành phần dinh dưỡng của đạm cá so với các phân bón khác là các axit amin. Vì dinh dưỡng từ phân cá được cây sử dụng nhanh và dễ dàng nên người nông dân có thể bón phân qua lá giúp tăng khả năng hấp thu. Nhờ đặc tính hấp thu nhanh mà phân đạm cá không bị bay hơi, giúp tiết kiệm chi phí và hiệu quả sản xuất.
Các axit amin trong phân cá liên kết với các kim loại: Mangan, Kẽm, Sắt,.. Điều này giúp dinh dưỡng được hấp thu một cách tốt nhất và hạn chế bị thất thoát. Đồng thời, việc này còn làm rút ngắn quá trình vận chuyển chất dinh dưỡng từ rễ lên các cơ quan của cây.
d. Phân bón hữu cơ đạm cá tăng cường đề kháng cho cây
Lưu huỳnh là một trong các thành phần của axit amin trong đạm cá. Dinh dưỡng lưu huỳnh giúp tăng rõ rệt khả năng kháng bệnh của cây trồng đối với một số loại nấm bệnh. Cung cấp Axit amin cho cây cũng có tác dụng làm giảm tác động của ấu trùng và trứng tuyến trùng so với đối chứng.
Các axit amin như lysine, proline và serine tăng sự phát triển của cây trồng và khả năng chống chịu stress. Proline là một axit amin quan trọng và bảo vệ cây khỏi các stress phi sinh học như nhiễm mặn, hạn hán và lạnh.
Chế phẩm đạm cá chứa axit amin (như cysteine, taurine) giúp cây giải độc với một số loại hóa chất, hạn chế tác hại của phân vô cơ và thuốc BVTV, giúp cây tạo diệp lục tố.
e. Phân đạm cá giúp cải thiện cấu trúc đất
Phân đạm cá còn giúp cải thiện hệ vi sinh vật đất giúp đất tơi xốp, giảm thoái hóa, bạc màu, từ đó tăng khả năng giữ nước, giữ ẩm cho đất. Axit amin cysteine cải thiện sự viêm nhiễm, tái tạo cây trồng già nua và cây kém phát triển.
Việc sử dụng đạm hữu cơ một thời gian sẽ tạo một số lượng lớn giun đất, làm tơi xốp đất đai, giúp cải thiện hệ sinh thái đất, đất đai màu mỡ hơn. Cùng với đó, sản phẩm này còn làm cho các nguyên tố dinh dưỡng khó sử dụng trong đất thành dạng sử dụng được (có sẵn), tăng độ phì nhiêu của đất.
Ngoài ra, phân đạm cá còn chứa một lượng lớn axit hữu cơ, có tác dụng trong việc điều chỉnh độ pH của đất.
4. Tác dụng đạm cá cho từng cây trồng
a. Tác dụng của đạm cá đối với hoa hồng, cây hoa cảnh
Đạm cá giúp cây hoa mau lớn, thúc đẩy quá trình tạo hoa, giúp hoa to, đậm màu. Hoa hồng và phong lan là hai loại hoa đặc biệt ưa chuộng đạm cá. Ngoài ra, các loại cây cảnh khác cũng hoàn toàn có thể sử dụng phân bón này. Đạm cá được đánh giá là sản phẩm cung cấp nhiều dưỡng chất nhất cho cây cảnh.
Nhờ việc bón phân đạm cá cho hoa hồng mà cây xuất hiện nhiều mầm, ngọn mới, đặc biệt sau những dịp cây yếu do côn trùng, bệnh tấn công. Khi dùng phân bón lá đạm cá 3 lần, ngay lập tức toàn bộ vườn phục hồi nhanh chóng sau khi cây vừa trải qua một đợt tấn công của côn trùng (như bọ trĩ).
b. Tác dụng của đạm cá đối với cây lương thực, công nghiệp
Các loại cây trồng trên diện tích canh tác lớn rất ưa chuộng đạm cá nhờ sự an toàn, hiệu quả và giá thành hợp lý. Đạm cá cũng giúp cây thích ứng tốt với đất bạc màu, đất ngộ độc do phân bón hóa học. Ở lúa, hàm lượng axit amin phù hợp có thể thúc đẩy sự phát triển chồi và hình thành chồi của lúa.
Glycine giúp cây tổng hợp các axit amin khác. Chất này có thể giúp cân bằng sinh trưởng trong cây trồng. Phenylalanine là tiền chất cấu tạo nên lignine (thành phần của gỗ), rất thích hợp cho cây công nghiệp lâu năm. Axit aspartic giúp chuyển hóa tinh bột thành năng lượng cho cây trồng. Ngoài ra nó còn giúp tăng cường sức đề kháng và hạn chế lượng độc tố trong cây.
c. Tác dụng của đạm cá cho sầu riêng, cây ăn trái
Đạm cá rất tốt cho quá trình đậu trái và tăng chất lượng trái của cây. Tính an toàn của đạm cá cũng là một trong những lý do đạm cá được nhiều nhà vườn lựa chọn. Đặc biệt, trên cây ăn trái, bón đạm cá cũng giúp giảm tình trạng sần trái, rụng trái từ đó tăng năng suất cây trồng.
Lysine có lợi cho thân cây và các mô liên kết và giúp phát triển các cành, thân. Sự phân phối axit amin từ rễ đến chồi được tăng lên giúp sinh khối chồi và số lượng quả và hạt tăng lên. Cuối cùng, năng suất hạt trên mỗi cây có thể được nâng cao. Hơn nữa, tổng lượng protein hạt trên mỗi cây cũng được nâng cao.
d. Tác dụng của đạm cá cho cây rau màu
Rau các loại có vòng đời sinh trưởng ngắn nên các loại rau cần lượng dinh dưỡng lớn trong thời gian ngắn. Cây trồng hấp thụ phân vô cơ nhanh nên dễ dẫn đến tình trạng ngộ độc phân bón, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Việc sử dụng đạm cá giúp cây không chỉ dễ dàng hấp thụ dinh dưỡng nhanh chóng mà cũng giúp cây tăng đề kháng chống chịu sâu bệnh.
Phân hữu cơ đạm cá còn tăng chất lượng của rau màu. Hàm lượng các chất có tính axit trong quả là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng quả cà chua. Khi quả chín, các axit amin có tính axit như aspartate và glutamate tạo nên vị của cà chua và tỷ lệ các axit amin này rất quan trọng. Khi tỉ lệ glutamate và aspartate là 4:1, cà chua có vị “giống cà chua” nhất.
5. Các dạng phân đạm cá hiện nay
a. Phân cá dạng viên
- Đặc điểm sử dụng
Thời gian sử dụng lâu dài
Bảo quản dễ dàng, ít xuất hiện mùi hôi
Phù hợp sử dụng cho mọi loại cây trồng: cây công nghiệp, cây ăn quả, rau, củ, các loại hoa, cây cảnh,…
- Cách sử dụng
Bón lót (trước khi trồng) hoặc bón thúc bất kỳ lúc nào cho tất cả các loại hoa, cây kiểng, rau, quả, cây ăn trái.
Sau khi bón, xới cho phân trộn đều vào đất.
b. Phân cá dạng nước (dịch đạm cá)
- Đặc điểm sử dụng
Thường ở dạng đạm cá cô đặc
Được cây trồng hấp thu nhanh chóng
Sử dụng dễ dàng bằng cách pha loãng với nước và phun qua lá hoặc tưới gốc
Dễ dàng kết hợp với loại phân bón lá khác (dịch đạm cá đóng vai trò như chất xúc tác quá trình hấp thụ dinh dưỡng nhanh chóng hơn).
Cung cấp phân bón lá đạm cá sau khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sẽ giảm đi chất độc hại, đồng thời tăng hiệu quả trừ sâu bệnh.
- Cách sử dụng
Phun phân đạm cá trong thời kỳ sinh trưởng và phát triển của cây trồng.
Thời điểm phun tốt nhất là vào buổi sáng và chiều mát.
Phun định kỳ 7-10 ngày/lần. Không phun trực tiếp khi đã có hoa.
6. Cách làm phân đạm cá vừa nhanh vừa không mùi hôi
Bà con nông dân có thể tự làm phân cá tại nhà nếu có sẵn nguồn phế phẩm cá. Cùng Funo.vn tìm hiểu cách làm phân đạm cá vừa nhanh vừa không mùi hôi!
a. Chuẩn bị nguyên liệu
Chuẩn bị một cái thùng 20-100 lít để đựng dịch đạm cá, có nắp đậy để hạn chế mùi hôi.
20-25 kg phế phẩm cá từ các hàng cá ngoài chợ hoặc dùng phế phẩm ở nhà của gia đình (vây cá, xương cá, đầu cá,..) Nếu nguyên liệu là cá nguyên con thì cần 10-15 kg.
500 mL mật rỉ đường là thức ăn cho vi sinh vật trong thời gian ủ, góp phần thúc đẩy thời gian ủ cũng như tăng chất lượng thành phẩm.
200g Trichoderma hoặc các chế phẩm vi sinh vừa giúp tăng tốc độ phân hủy, vừa giúp khử mùi hôi. Khi được phối trộn với cá tươi, các vi sinh này sẽ ức chế và tiêu diệt hoạt động của vi sinh vật gây hại. Các chế phẩm vi sinh còn có vai trò quan trọng cho đất và cây trồng.
2 quả thơm hoặc 2 quả đu đủ xanh để cung cấp thêm enzyme hỗ trợ cắt protein giúp cá phân hủy nhanh.
Nước máy để trong 2-3 ngày để clo bay hơi hoặc nước mưa đã lắng
Lưới lọc lấy dịch cá.
b. Các bước thực hiện
Trộn đều phế phẩm cá và quả thơm hoặc đu đủ xanh đã cắt nhỏ trong thùng chứa.
Sau đó, thêm 200g chế phẩm sinh và 500 mL mật rỉ đường.
Đảo đều các nguyên liệu, đậy kín và phủ lớp vật liệu màu đen để hạn chế ánh sáng.
Sau 7-10 ngày ủ thì đổ nước ngập hỗn hợp trên.
Kiểm tra thùng ủ mỗi tuần một lần, giai đoạn sau thì nên kiểm tra vài ngày một lần, để xem liệu khí có tích tụ hay không. Khi nhận thấy hỗn hợp bắt đầu sản sinh nhiều khí, bạn nên khuấy hỗn hợp mỗi tuần một lần.
Ủ khoảng 30-40 ngày, cá phân rã hết, phân cá lắng thành 2 lớp là dùng được.
Để sử dụng dịch đạm cá tự chế, hãy lọc sạch các mẩu cá còn sót. Pha loãng đạm cá cô đặc như hướng dẫn bên trên rồi tiến hành tưới cho vườn.
c. Lưu ý khi ủ phân đạm cá
Khi dùng cá nước mặn ngâm ủ cần rửa sạch muối tránh ức chế vi sinh vật phân hủy.
Nên chọn cá tươi, vì cá ươn chứa nhiều vi sinh vật lên men thối vừa tạo mùi hôi vừa giảm chất lượng cá thành phẩm
Nguyên liệu chỉ đổ đầy 2/3 bình ủ để phần còn lại chứa hơi sinh ra trong quá trình lên men. Do đó, trên nắp cần có lỗ nhỏ để thoát hơi.
Đừng bỏ đi những mảnh vụn còn sót lại. Đổ thêm nước vào xô và bắt đầu lại quy trình trên. Bạn thường có thể sử dụng vật liệu đã qua sử dụng tới khoảng ba lần.
d. Các vấn đề thường gặp khi ủ phân đạm cá tại nhà
1) Thời gian ủ lâu, chất lượng kém
Nếu sản xuất theo phương pháp truyền thống (không sử dụng chế phẩm vi sinh) thì thời gian là khá lâu, thường là phải tới nửa năm mới có thể sử dụng. Thành phẩm thường không đảm bảo lượng chất lượng do lượng axit amin chưa chuyển hóa tối đa.
2) Tạo ra mùi hôi thối, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt:
Phương pháp ủ truyền thống tạo ra mùi tanh nồng và ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống sinh hoạt, nguyên nhân là trong phân cá có nhiều khí độc tạo thành trong quá trình phân cá rã như H2S (mùi trứng thối) và các dẫn xuất của ammoniac (có mùi khai).
7. Cách sử dụng đạm cá cho cây trồng:
Phân cá phù hợp với hầu hết các loại cây trồng bởi đặc tính giàu dinh dưỡng và an toàn. Đạm cá cũng giúp cây thích ứng tốt với đất bạc màu, đất ngộ độc do phân bón hóa học. Người nông dân nên sử dụng đạm cá cho cây trong giai đoạn bón thúc, ra hoa, tạo trái.
a. Cách bón đạm cá cho cây lương thực
Tưới gốc: pha 50-100 ml/20 lít nước, sử dụng 8-10 lít/ha/lần.
Bón 2-3 lần/vụ: lần 1 sau khi trồng 3-5 ngày, lần 2 sau 40-45 ngày, lần 3 sau 65-70 ngày.
b. Cách bón đạm cá cho cây công nghiệp
Tưới gốc: pha 1 lít/200 lít nước, sử dụng 10-20 lít/ha/lần
Bón 4-5 lần/năm, mỗi lần cách 2-3 tháng
c. Cách bón đạm cá cho sầu riêng, xoài, cam, quýt,…
Tưới gốc: pha 1 lít/200 lít nước, sử dụng 10-20 lít/ha/lần
Bón 4-5 lần/năm, mỗi lần cách nhau 2-3 tháng
d. Cách bón đạm cá cho rau màu
Tưới gốc: pha 50-100 ml/20 lít nước, sử dụng 5-10 lít/ha/lần.
Bón 2-3 lần/vụ: lần 1 sau khi trồng 3-5 ngày, lần 2 sau 20-25 ngày, lần 3 sau 30-50 ngày.
Nhóm rau ăn lá như xà lách, cải bắp mồng tơi, cải xanh, rau muống, cần tây… thì tưới định kỳ 5 đến 7 ngày/lần.
Về một số loại cây lấy trái như bắp, ớt, cà chua, bầu, bí, su su, … tiến hành tưới định kỳ 7 đến 10 ngày/lần.
Đối với các loại cây ăn củ như gừng, củ cải, khoai lang, su hào, khoai tây, cà rốt,… ta tưới định kỳ 15 ngày/lần.
e. Cách bón đạm cá cho lan, hoa hồng, hoa các loại
Tưới gốc: pha 50-100 ml/20 lít nước, sử dụng 5-10 lít/ha/lần.
Bón 2-3 lần/vụ: lần 1 sau khi trồng 3-5 ngày, lần 2 sau 20-25 ngày, lần 3 sau 30-50 ngày.
8. Bảo quản và lưu ý khi sử dụng phân đạm cá
Bảo quản
Để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
Thời gian bảo quản: 18 tháng.
Lưu ý sử dụng
Nên sử dụng vào sáng sớm hoặc chiều mát để cây hấp thụ tốt nhất dinh dưỡng có trong chế phẩm đạm cá.
Khi thời tiết nắng nóng tuyệt đối không nên tưới đạm cá. Trong từng giai đoạn phát triển của cây thì nên sử dụng phun lá hoặc bón gốc sao cho phù hợp.
Tổng hợp
Trên đây là những thông tin tổng hợp về tác dụng của đạm cá và những lưu ý khi sử dụng để giúp bà con nông dân đạt năng suất cao. Mọi thắc mắc hoặc nhu cầu tư vấn kỹ thuật, bà con vui lòng liên hệ đến hotline 0911.311.100 để được giải đáp ngay nhé! Funo.vn chúc bà con nông dân mùa màng bội thu.