Nhà đầu tư chứng khoán hiện nay có rất nhiều lựa chọn về loại hình sản phẩm đầu tư, hay còn gọi là các loại hình chứng khoán. Theo đó, mỗi loại chứng khoán sẽ mang những đặc trưng riêng, với những cơ hội đầu tư và mức độ rủi ro khác nhau. Bài viết ngày hôm nay chúng tôi sẽ cung cấp kiến thức về chứng khoán nợ, một loại hình chứng khoán phổ biến mà bất cứ nhà đầu tư nào cũng cần biết. Vậy chứng khoán nợ là gì? Các loại chứng khoán nợ là gì? Chứng khoán nợ và chứng khoán vốn khác nhau như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây!
Chứng khoán nợ là gì?
Đầu tiên để hiểu chứng khoán nợ là gì, chúng ta cùng tìm hiểu qua khái niệm sau đây:
Chứng khoán nợ ( tiếng Anh là Debt Security) là một công cụ nợ, một sản phẩm chứng nhận mối quan hệ giữa người sở hữu là chủ nợ của tổ chức phát hành chứng khoán nợ. Chứng khoán nợ có thể là trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu đô thị hoặc cổ phiếu ưu đãi. Công cụ chứng khoán nợ được các chủ thể giao dịch, trao đổi với các điều khoản nhất định có thể kể đến như lãi suất, giá trị khái toán (số tiền đã vay nợ), thời gian gia hạn và đáo hạn.
Chứng khoán nợ cũng bao gồm cả các chứng khoán được thế chấp như trái phiếu không trả lãi và nghĩa vụ nợ có thế chấp (CDO), chứng khoán được thế chấp bởi Hiệp hội thế chấp chính phủ (GNMAs), trái phiếu tài sản cho vay cầm cố (CMO).
Đặc điểm của chứng khoán nợ
Chứng khoán nợ có những đặc trưng như thế nào so với các loại chứng khoán khác? Dưới đây là những đặc điểm cơ bản nhất của chứng khoán nợ:
-
Lãi suất đối với chứng khoán nợ thường được xác định bởi khả năng trả nợ của người đi vay. Rủi ro khi không có khả năng thanh toán có thể dẫn đến lãi suất vay vốn cao hơn.
-
Chứng khoán nợ còn được gọi là chứng khoán thu nhập cố định và hầu hết các chứng khoán nợ đều được giao dịch qua quầy.
-
Tổng giá trị các giao dịch mua bán chứng khoán nợ hàng ngày lớn hơn rất nhiều so với tổng giao dịch cổ phiếu. Nguyên nhân bởi chứng khoán nợ được nhiều nhà đầu tư tổ chức lớn, các tổ chức phi lợi nhuận và chính phủ nắm giữ.
Chứng khoán nợ bao gồm những loại nào?
Sau khi nắm được chứng khoán nợ là gì cũng như đặc điểm của chứng khoán nợ, chúng ta cùng tìm hiểu chứng khoán nợ gồm những loại nào ngay sau đây!
Hiện nay, thị trường phân loại chứng khoán nợ bao gồm những loại sau:
Trái phiếu
Trái phiếu là một sản phẩm chứng khoán xác nhận quyền lợi của chủ sở hữu với phần vốn nợ của công ty phát hành. Trái phiếu có thể được phát hành bởi công ty, chính phủ hay một thể chế tài chính khác.
Đầu tư trái phiếu được nhận định là hình thức đầu tư an toàn. Đến ngày đáo hạn, người sở hữu trái phiếu sẽ được nhận về cả gốc và lãi suất (lợi tức) theo đúng số tiền ghi trên trái phiếu. Lãi suất của trái phiếu phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp và khoản thu cố định, và được trả định kỳ hoặc tùy vào tổ chức phát hành.
Căn cứ vào đơn vị phát hành, trái phiếu được phân thành hai loại: trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp. Ngoài ra, căn cứ theo lợi tức, trái phiếu cũng được phân thành các loại: trái phiếu lãi suất cố định, trái phiếu có lãi suất biến đổi, trái phiếu có lãi suất bằng không.
Chứng khoán dạng nợ
Chứng khoán dạng nợ được phát hành với mục đích huy động vốn cho nhà nước hoặc công ty lớn. Chứng khoán dạng nợ và trái phiếu có những đặc điểm tương đương nhau, chỉ khác ở điều kiện đảm bảo và một số vấn đề liên quan.
Công cụ thị trường tiền
Công cụ thị trường tiền là giấy xác nhận quyền được hưởng vô điều kiện khoản thu nhập cố định hàng tháng bằng tiền trong một khoảng thời gian cố định. Đây là một hình thức chứng khoán nợ được áp dụng khá phổ biến hiện nay.
Công cụ tài chính phái sinh
Công cụ tài chính phái sinh với mục đích tạo ra lợi nhuận, bảo vệ và giảm thiểu rủi ro, được hình thành bởi các công cụ sẵn có. Bản chất công cụ tài chính phái sinh là quyền chọn và hoán đổi.
Cổ phiếu có phải là chứng khoán nợ không?
Rất nhiều người mới tìm hiểu về thị trường chứng khoán thắc mắc rằng: Cổ phiếu là chứng khoán nợ đúng hay sai? Sau đây chúng ta hãy cùng tìm lời giải đáp cho câu hỏi này:
Cổ phiếu là chứng khoán nợ là sai. Vì cổ phiếu là chứng khoán vốn – loại chứng khoán được phát hành bởi công ty cổ phần, mục đích để xác nhận quyền sở hữu của người mua cổ phiếu đối với một phần thu nhập và tài sản của công ty. Chứng khoán nợ và chứng khoán vốn là hai loại hình chứng khoán khác biệt nhau bởi nhiều yếu tố về đặc điểm, tính chất, quyền lợi, lợi nhuận,…
Như vậy, nói cổ phiếu là chứng khoán nợ là không đúng. Để phân biệt rõ ràng hơn giữa chứng khoán nợ và chứng khoán vốn chúng ta hãy cùng theo dõi phần tiếp theo.
Chứng khoán nợ và chứng khoán vốn khác biệt như thế nào?
Bên cạnh khái niệm chứng khoán nợ thì còn tồn tại khái niệm chứng khoán vốn với những đặc điểm và quyền hạn của mỗi loại chứng khoán là khác nhau. Sự khác biệt của chứng khoán nợ và chứng khoán vốn là gì? Để phân biệt chứng khoán nợ chứng khoán vốn ta xét theo 4 tiêu chí sau đây:
Đặc điểm tính chất
Chứng khoán vốn là chứng chỉ/ bút toán ghi nhận quyền sở hữu đối với một phần vốn điều lệ của công ty. Trong khi đó chứng khoán nợ là chứng chỉ/ bút toán ghi nhận quyền sở hữu với một phần vốn vay của người mua. Đây là điểm khác biệt quan trọng và dễ thấy nhất khi so sánh chứng khoán nợ và chứng khoán vốn.
Chứng khoán vốn không có thời gian đáo hạn, người mua tiến hành giao dịch mua bán chứng khoán vốn khi muốn thay đổi loại cổ phiếu đầu tư. Còn với chứng khoán nợ, thời gian đáo hạn được ghi rõ trên trái phiếu.
Lợi nhuận và lãi
Người sở hữu chứng khoán vốn (cổ đông) về bản chất là họ mua một phần của công ty đó. Nếu công ty kinh doanh có lãi, cổ đông sẽ được nhận lợi nhuận từ chênh lệch giá cổ phiếu và cổ tức, nhưng nếu công ty thua lỗ, thì giá trị cổ phiếu cũng bị giảm xuống. Lãi suất khi đầu tư chứng khoán vốn không ổn định, phụ thuộc vào khả năng của doanh nghiệp.
Còn người sở hữu chứng khoán nợ, về bản chất họ cho doanh nghiệp vay tiền và có quyền được trả lại tiền gốc lẫn tiền lãi trái phiếu. Mức lãi suất đầu tư chứng khoán nợ có tính ổn định và không phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh của tổ chức phát hành. Đây được coi là hình thức đầu tư an toàn, lãi ổn định nhưng không có sự đột phá.
Khả năng thanh toán
Chứng khoán vốn có tính thanh khoản cao hơn chứng khoán nợ do đã có sàn giao dịch. Với những cổ phiếu đã niêm yết trên sàn chứng khoán thì việc mua bán giao dịch rất linh hoạt và dễ dàng. Ngược lại chứng khoán nợ do chưa có sàn giao dịch nên tính thanh khoản còn hạn chế.
Quyền lợi được hưởng
Người sở hữu chứng khoán vốn có quyền được hưởng cổ tức và tham gia điều hành, quản lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trong khi người sở hữu chứng khoán nợ với vai trò là chủ nợ của công ty, có quyền đòi khoản nợ và lãi suất nhưng không được tham gia điều hành cũng như quản lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Khi doanh nghiệp tăng vốn điều lệ, người sở hữu chứng khoán vốn sẽ bị ảnh hưởng đến quyền quản trị trong hội đồng cổ đông. Trong trường hợp này người sở hữu chứng khoán nợ không bị ảnh hưởng gì.
Khi công ty giải thể hoặc phá sản, người sở hữu chứng khoán vốn (cổ phiếu) sẽ được trả lại tiền sau khi công ty đã thanh toán cho người sở hữu chứng khoán nợ (trái phiếu) theo đúng quy định hiện hành.
Thị trường chứng khoán là thị trường có tiềm năng đem lại lợi nhuận cực lớn. Nhưng để chiến thắng thị trường cũng như hạn chế tốt nhất những rủi ro thì việc liên tục trau dồi kiến thức về thị trường là vô cùng cần thiết. Bài viết hôm nay Take Profit đã tổng hợp đầy đủ kiến thức về chứng khoán nợ là gì, các loại chứng khoán nợ cũng như so sánh chứng khoán nợ và chứng khoán vốn. Đây là những kiến thức sẽ rất cần thiết cho bất cứ nhà đầu tư nào. Hy vọng bài viết đã đem lại giá trị cho bạn đọc và cảm ơn bạn đọc đã theo dõi bài viết của chúng tôi.