Bài 27: CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG CỦA VI SINH VẬT
I. CHẤT HÓA HỌC:
- Chất dinh dưỡng:
– Các chất dinh dưỡng:
Chất dinh dưỡng là những chất giúp cho vi sinh vật đồng hoá và tăng sinh khối hoặc thu năng lượng. Bao gồm hợp chất vô cơ ( C, N, S, P, Oxi) và hợp chất hữu cơ
+ Các hợp chất hữu cơ như cacbonhidrat, lipit, prôtêin…là các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng, phát triển của sinh vật.
+ Các chất vô cơ chứa các nguyên tố vi lượng như Mn, Zn, Mo…có vai trò trong quá trình thẩm thấu, hoạt hoá enzim…
– Một số vi sinh vật còn cần một số chất hữu cơ cho sự sinh trưởng của mình mà chúng không thể tự tổng hợp được từ các chất vô cơ gọi là nhân tố sinh trưởng.
– Chia làm 2 nhóm:
+ Vi sinh vật khuyết dưỡng không tự tổng hợp được nhân tố sinh trưởng.
+ Vi sinh vật nguyên dưỡng tự tổng hợp được nhân tố sinh trưởng.
2. Chất ức chế sinh trưởng:
– Chất ức chế sinh trưởng là những chất làm vi sinh vật không sinh trưởng được hoặc làm chậm tốc độ sinh trưởng của vi sinh vật.
– Một số chất hoá học thường được dùng trong y tế, thú y, công nghiệp thực phẩm, xử lí nước sạch…để ức chế sự sinh trưởng của vi sinh vật gồm: các hợp chất phenol, các loại cồn, iốt, clo, cloramin, các hợp chất kim loại nặng ( bạc, thuỷ ngân…), các anđêhit, các loại khí êtilen oxit(10 – 20%), các chất kháng sinh.
(hoặc theo Bảng biểu trang 106 SGK)
II. CÁC YẾU TỐ LÝ HỌC:
Các yếu tố lí học
Mức ảnh hưởng đến sinh trưởng của VSV
ứng dụng
1. Nhiệt độ
– Ảnh hưởng lớn đến tốc độ của các phản ứng sinh hoá trong tế bào. Làm cho VSV sinh sản nhanh hay chậm.
– Căn cứ vào khả năng chịu nhiệt, người ta chia vi sinh vật làm 4 nhóm: vi sinh vật ưa lạnh, vi sinh vật ưa ấm, vi sinh vật ưa nhiệt và vi sinh vật ưa siêu nhiệt.
– Con người dùng nhiệt độ cao để thanh trùng, nhiệt độ thấp để kìm hãm sinh trưởng của VSV.
2. Độ ẩm
– Hàm lượng nước quyết định độ ẩm mà nước là dung môi của các chất khoáng, là yếu tố hoá học tham gia vào các quá trình thuỷ phân các chất.
Tạo độ ẩm phù hợp cho các VSV có ích phát triển. Phơi sấy khô nông thủy sản để bảo quản
3. pH
– Ảnh hưởng đến tính thấm của màng, hoạt động chuyển hoá vật chất trong tế bào, hoạt tính enzim, sự hình thành ATP.
– Dựa vào độ pH của môi trường, người ta có thể chia vi sinh vật thành 3 nhóm chính:vi sinh vật ưa axit, vi sinh vật ưa kiềm, vi sinh vật ưa pH trung tính
Muối chua rau quả, sữa chua…
4. Ánh sáng
– Vi khuẩn quang hợp cần năng lượng ánh sáng để quang hợp. Ánh sáng thường có tác động đến sự hình thành bào tử sinh sản, tổng hợp sắc tố, chuyển động ánh sáng…
– Bức xạ ánh sáng có thể tiêu diệt hoặc ức chế vi sinh vật.
Dùng bức xạ ánh sáng để ức chế, tiêu diệt VSV: làm biến tính A.Nu, Prôtien
5. Áp suất thẩm thấu
Ảnh hưởng đến sự phân chia của vi khuẩn
Bảo quản thực phẩm, Làm mứt, sirô, thực phẩm ướp muối để bảo quản…