Người bệnh sốt xuất huyết thường có cảm giác chán ăn, đắng miệng… Do hệ miễn dịch và sức đề kháng lúc này đang kém nên chế độ dinh dưỡng phù hợp với người bệnh là điều cần được quan tâm đặc biệt. Vậy người bị sốt xuất huyết nên ăn gì, kiêng gì để tăng cảm giác thèm ăn, dễ hấp thu và hồi phục nhanh chóng?
Vì sao người bệnh sốt xuất huyết cần bổ sung đầy đủ dinh dưỡng?
Theo bác sĩ BS.CKI Phạm Ngọc Tường Vy, Phó Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM: “Trong 5 năm trở lại đây, sốt xuất huyết là bệnh gặp nhiều ở cả người lớn và trẻ em, số ca tử vong cũng có. Tính từ đầu năm 2020 đến nay cả nước có hơn 52.000 ca sốt xuất huyết với 29 trường hợp tử vong. Bên cạnh đó, dịch chưa có dấu hiệu giảm nhiệt và có xu hướng tăng ở trong tháng 6, tháng 7/2022.”
- Sốt xuất huyết cũng giống như các bệnh do virus thông thường, nhưng biểu hiện của bệnh hơi đặc biệt một chút. Đầu tiên, người bệnh có thể đau đầu, đau hốc mắt, đau mình mẩy; tiếp đến là sốt (có chủng sốt cao, có chủng sốt nhẹ); da đỏ kiểu xung huyết; đau bụng; có nốt phát ban, chảy máu cam, đi ngoài phân đen (do giảm tiểu cầu); chán ăn, mệt mỏi (do tăng men gan)…
- Sốt xuất huyết có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, vì vậy nếu bé nghi ngờ bị sốt xuất huyết, gia đình nên đưa bé đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ chẩn đoán có nên nhập viện không hay điều trị ngoại trú, nếu ở nhà thì cần làm những gì, theo dõi thế nào và khi nào cần tái khám.
Khi trẻ bị sốt xuất huyết, việc tuân thủ quy định của bác sĩ là cực kỳ quan trọng. Bên cạnh đó, việc bổ sung dinh dưỡng cho người bị sốt xuất huyết cũng góp phần giúp bệnh nhân nhanh phục hồi.
Sự tấn công của virus sẽ khiến cho hệ miễn dịch của người bệnh suy giảm, bên cạnh đó khi mắc bệnh nhiều trẻ thường chán ăn, cảm giác đắng miệng, mệt mỏi, nôn, đau nhức người vì vậy việc bổ sung dinh dưỡng cần được chú trọng để giúp cơ thể tăng đề kháng, giúp bệnh nhanh phục hồi tránh những biến chứng nguy hiểm. (1)
Sốt xuất huyết nên ăn gì, uống gì cho nhanh khỏi?
Hiện nay, sốt xuất huyết vẫn là bệnh chưa có thuốc đặc trị, do đó chế độ dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng trong việc giúp người bệnh nhanh hồi phục sức khỏe, giảm nguy cơ biến chứng và tăng sức đề kháng. Một số thực phẩm được các chuyên gia khuyến cáo nên dùng cho người mắc sốt xuất huyết như: (2)
1. Cháo, súp
Đây là những thực phẩm dạng lỏng dễ dàng cho người bệnh khi ăn vì thấy dễ nuốt và dễ tiêu hóa. Bên cạnh đó cháo hay súp còn giúp bổ sung thêm nước vào cơ thể, giúp người bệnh có thêm nhiều năng lượng hơn.
Bạn có thể bổ sung cháo, súp vào thực đơn hàng ngày cho người bị sốt xuất huyết. Trong khi chế biến có thể kết hợp với bí ngô để bổ sung vitamin A hay một số loại thịt cá để bổ sung thêm đạm và protein cho người bệnh, giúp bệnh nhân bổ sung năng lượng và mau khỏi bệnh.
2. Rau xanh
Đây là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời khi rau xanh chứa ít calo nhưng lại chứa nhiều dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất… Người bị sốt xuất huyết có thể bổ sung rau xanh vào thực đơn hàng ngày, một số loại rau được khuyến nghị nên sử dụng như:
- Bông cải xanh: hay còn gọi là súp lơ xanh là một thực phẩm tốt và giàu vitamin K có ích trong việc giúp cơ thể tái tạo tiểu cầu. Với người bệnh sốt xuất huyết sẽ có tình trạng giảm tiểu cầu, vì vậy việc bổ sung thêm súp lơ xanh rất có ích trong hỗ trợ hồi phục bệnh. Bên cạnh đó, loại rau này còn chứa nhiều khoáng chất và chất chống oxy hóa, bạn có thể chế biến bông cải xanh thành nhiều món ăn như làm súp, luộc hay hấp…
- Rau bina: hay cải bó xôi là loại rau dễ ăn, chứa nhiều axit béo, omega 3 và sắt giúp hệ miễn dịch được tăng cường, bên cạnh đó việc bổ sung thêm cải bó xôi cũng giúp là tăng lượng tiểu cầu hiệu quả. Rau bina có thể chế biến được nhiều món ăn ngon như làm súp hay kết hợp cùng các loại trái cây, rau củ khác làm sinh tố…
3. Trái cây, hoa quả tươi
Trái cây, đặc biệt những loại trái cây có múi và giàu vitamin C rất tốt cho người bị sốt xuất huyết, không chỉ cải thiện hệ miễn dịch, việc ăn trái cây giúp người bệnh kích thích được vị giác, bổ sung thêm lượng nước có trong trái cây giúp nhanh chóng hồi phục. Một số loại trái cây tốt cho bệnh như:
- Trái kiwi: Kiwi không chỉ hấp dẫn bởi màu sắc bắt mắt, hương vị ngon mà còn chứa nhiều vitamin như vitamin A, E, chứa emzym tốt có hệ tiêu hóa là actinidain và kali giúp cân bằng điện giải, hạn chế tình trạng tăng huyết áp. Bên cạnh đó hàm lượng cao vitamin C cùng các hợp chất chống oxy hóa có trong trái kiwi được chứng minh có khả năng tăng cường hệ miễn dịch.
- Quả lựu: Lựu là loại trái cây giàu khoáng chất và giúp cung cấp năng lượng cần thiết với cơ thể. Người bị sốt xuất huyết có thể sử dụng nước ép lựu cho thực đơn của mình. Bên cạnh đó với nguồn sắt dồi dào rất có lợi cho máu, giúp duy trì lượng tiểu cầu ổn định và tốt cho bệnh.
- Cam: Không chỉ dễ ăn, dễ chế biến và dễ kiếm trên thị trường, cam được các bác sĩ đánh giá là một loại trái cây tốt cho người bị sốt xuất huyết. Không chỉ cung cấp nhiều loại vitamin và dưỡng chất, việc bổ sung cam còn giúp người bệnh bổ sung thêm nước, giúp tái tạo năng lượng cho cơ thể. Bên cạnh đó việc uống nước ép cam giúp có lợi nhiều cho tiêu hóa, tăng lượng nước tiểu và thúc đẩy quá trình làm việc của các kháng thể để cơ thể có thể nhanh chóng hồi phục.
- Đu đủ: Trái đu đủ là loại trái cây dễ ăn, dễ chế biến như làm sinh tố, hầm canh… không chỉ giúp tăng tiểu cầu, đu đủ còn giúp loại bỏ ký sinh, tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
4. Nước chanh
Nước chanh là một trong số thức uống chứa nhiều dưỡng chất tốt cho cơ thể như protein, glucid, canxi, kali… Đặc biệt, lượng vitamin C trong nước chanh rất dồi dào, uống nước chanh có thể loại bỏ các độc tố từ virus gây sốt xuất huyết ra khỏi cơ thể. Việc uống nước chanh có thể kích thích vị giác giúp người bệnh có cảm giác thèm ăn và ăn ngon miệng hơn.
5. Nước dừa
Nước dừa là thức uống rất tốt cho người bệnh vì đây là nguồn nước tự nhiên chứa nhiều khoáng chất thiết yếu và chất điện giải. Đặc biệt nước dừa rất dễ uống và bổ sung lượng chất lỏng trong cơ thể.
Trong trường hợp bệnh nhân bị sốt xuất huyết không muốn uống oresol có thể bổ sung thay thế bằng nước dừa hoặc các loại nước trái cây khác, nếu bé có dấu hiệu bứt rứt, khó chịu, không ăn uống được, chảy máu… cần đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất.
6. Thực phẩm giàu protein
Một số thực phẩm giàu protein tốt cho người bị sốt xuất huyết như trứng, sữa, phomai và các sản phẩm từ sữa nên được đưa vào thực đơn. Bên cạnh đó, các thực phẩm như thịt gà, cá cũng là nguồn cung cấp các dưỡng chất tốt và cần thiết cho người bệnh.
7. Tỏi
Được biết đến là một siêu thực phẩm tự nhiên, tỏi có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, bên cạnh đó tỏi cũng giúp tăng lượng tiểu cầu trong máu.
Bị sốt xuất huyết nên kiêng ăn gì?
Người bệnh sốt xuất huyết không nên quá kiêng khem, nên cân đối đầy đủ chất dinh dưỡng. Tuy nhiên ngoài những thực phẩm nên được bổ sung vào chế độ ăn thì người bị bệnh sốt xuất huyết cần lưu ý kiêng một số thực phẩm không có lợi cho việc hồi phục. (3)
1. Đồ ăn dầu mỡ
Những đồ ăn nhiều dầu mỡ không có lợi cho có thể, có thể dẫn đến tăng huyết áp và tăng lượng cholesterol. Điều này cản trở rất nhiều cho việc hồi phục của cơ thể và làm hệ miễn dịch bị suy yếu. Bên cạnh đó việc tiêu thụ thực phẩm dầu mỡ làm khó tiêu và ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa của người bệnh.
2. Đồ cay nóng
Đồ ăn cay nóng là điều tối kỵ đối với người bị sốt xuất huyết, việc tiêu thụ thực phẩm cay nóng làm axit tích tụ trong dạ dày dẫn đến tổn thương và loét thành mạch. Việc tổn thương này cản trở quá trình hồi phục và chống chọi với bệnh tật.
3. Nước uống có ga, nước ngọt, đồ uống có chứa caffeine
Những thực phẩm này càng khiến cơ thể mệt mỏi hơn, phá vỡ cơ bắp… không có sức để chống chọi lại bệnh tật.
4. Thực phẩm có màu đen, đỏ hoặc sẫm màu
Một số thực phẩm sẫm màu như huyết heo, bò, gà, đồ có màu đỏ như củ dền, thanh long đỏ… vì trong bệnh cảnh sốt xuất huyết sẽ có xuất huyết tiêu hóa, nếu người bệnh sử dụng những thực phẩm này thì khi ói hoặc đi ngoài sẽ rất khó phân biệt hiện tượng xuất huyết hay không, điều này gây khó khăn cho bác sĩ chẩn đoán.
Một số lưu ý của bác sĩ dành cho bệnh nhân
Hiện nay vaccine sốt xuất huyết vẫn đang được nghiên cứu và chưa lưu hành trên thị trường, bệnh cũng chưa có thuốc đặc trị nên việc điều trị vẫn dựa trên điều trị triệu chứng và tuân thủ phác đồ điều trị bệnh và chú trọng trong dinh dưỡng. (4)
Một số nguyên tắc khi chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết trong việc nghỉ ngơi và ăn uống mà phụ huynh cần lưu ý bao gồm:
- Bù nước: Khi bị sốt xuất huyết, người bệnh thường sốt cao, nguy cơ thoát huyết tương khiến máu khó đông và tăng mất nước; vì vậy nguyên tắc đầu tiên khi chăm sóc người bệnh là bù nước, người bệnh có thể bổ sung qua nước lọc, oresol, nước dừa… Lưu ý không được tự ý truyền nước khi không có chỉ định của bác sĩ.
- Sử dụng thức ăn dạng lỏng và kết hợp đủ nhóm chất: Vì khi mắc bệnh người bệnh dễ mệt mỏi, chán ăn, hấp thu kém nên cần các loại thực phẩm được chế biến ở dạng nhuyễn, lỏng và dễ ăn như soup, cháo hoặc sữa… hạn chế các thực phẩm khô cứng khó tiêu hóa. Việc bổ sung các thực phẩm này giúp bệnh nhân dễ hấp thu, bổ sung đủ dinh dưỡng tốt cho cơ thể. Ở trường hợp bé còn bú sữa mẹ thì mẹ đừng ngần ngại cho bé bú, trong sữa mẹ có nhiều thành phần giúp trẻ có thể tăng sức đề kháng và giảm sốt. Mẹ cũng nên chia nhỏ các bữa ăn cho trẻ để giảm bớt gánh nặng lên hệ tiêu hóa của trẻ.
- Không tự ý sử dụng các thuốc giảm đau hạ sốt khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Theo bác sĩ Tường Vy, hiện nay có một số phụ huynh thường mua các loại thuốc giảm đau hạ sốt về dùng trong đó có aspirin và ibuprofen, tuy nhiên 2 loại thuốc này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, làm cho tình trạng xuất huyết ở bệnh nhân trầm trọng hơn, đặc biệt thuốc có thể gây xuất huyết dạ dày, ảnh hưởng đến tính mạng.
- Khi chăm sóc người bệnh cần theo dõi kỹ tình trạng của người bệnh, đặc biệt là nhiệt độ. Với trường hợp người bệnh sốt cần mặc quần áo thoáng, thấm hút mồ hôi, không đắp chăn quá kín, có thể lau ấm để hạ sốt cho cơ thể. Nếu bệnh nhân sốt trên 38,5 độ dùng thuốc chứa paracetamol để hạ sốt, liều lượng cần đúng với chỉ định của bác sĩ.
Điều trị sốt xuất huyết tại khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh được cá thể hóa và phác đồ phù hợp với từng bệnh nhi. Trong trường hợp bố mẹ nghi ngờ trẻ có dấu hiệu mắc bệnh sốt xuất huyết cần được đưa đến cơ sở có chuyên khoa Nhi để được thăm khám, bác sĩ sẽ là người quyết định xem bé có cần điều trị nội trú không hay có thể điều trị ngoại trú và chăm sóc tại nhà.
Bên cạnh đó, hiện nay đường lây truyền chủ yếu của bệnh là thông qua muỗi vì vậy trong gia đình có người bị sốt xuất huyết cần dọn vệ sinh sạch sẽ khu vực nhà ở, tránh để ao tù, nước đọng làm điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển. Khi đi ngủ cần giăng mùng, mặc đồ dài tay, sử dụng xịt muỗi… để tránh bị muỗi đốt.
Hiện nay số trẻ sốt xuất huyết đang tăng cao. Phần lớn các bệnh viện đều có tình trạng quá tải khiến không ít gia đình ngần ngại trong việc đưa con đi khám, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe của bé. Bên cạnh đó nhiều bố mẹ cũng lo ngại việc lây nhiễm chồng chéo trong bệnh viện nên không an tâm khi đưa con đi thăm khám.
Hiểu được tâm lý đó của phụ huynh, tại khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh xây dựng quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn chặt chẽ, quy trình diệt khuẩn và chống nhiễm khuẩn chéo được kiểm soát nghiêm ngặt theo quy chuẩn quốc tế, khu bệnh nhi ngoại trú và nội trú được chia riêng biệt, giảm thiểu tối đa nguy cơ nhiễm khuẩn chéo giữa bệnh nhi và nhân viên y tế. Khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, hệ thống máy móc và xét nghiệm hiện đại tự tin mang đến chất lượng khám hiệu quả, an toàn dành cho các bé.
Tại khoa Nhi BVĐK Tâm Anh, hệ thống phòng khám nhi của bệnh viện còn được bày trí ấn tượng với khu vui chơi cao cấp nên khi tới thăm khám các bé sẽ không có cảm giác lo sợ mà hoàn toàn vui vẻ, thoải mái. Khu vực chức năng, phòng nội trú được xây dựng theo tiêu chuẩn khách sạn cao cấp: Phòng VIP trang bị đầy đủ đồ dùng cá nhân, phòng nghỉ có minibar, tivi màn hình LED, Internet, thiết bị kết nối nhân viên y tế 24/24; 100% hệ thống khí y tế và các thiết bị cấp cứu bố trí tại giường; nhà vệ sinh gắn thiết bị kết nối nhân viên y tế, đèn sưởi…
Để đặt lịch khám với các bác sĩ Hệ thống BVĐK Tâm Anh hàng đầu tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cũng như để giải đáp thắc mắc về bệnh sốt xuất huyết ở trẻ xin vui lòng liên hệ:
Sốt xuất huyết vẫn đang là nỗi lo của nhiều gia đình khi ca mắc mới vẫn đang tăng dần, hy vọng qua bài viết trên, phụ huynh đã nắm được chế độ dinh dưỡng phù hợp với người sốt xuất huyết nên ăn gì và kiêng gì để bệnh nhanh khỏi. Nếu bé có những triệu chứng bất thường cần đưa ngay đến cơ sở y tế để được khám và chăm sóc.