Rối loạn chức năng tuyến giáp là một tình trạng thường gặp. Trong một số trường hợp rối loạn chức năng tuyến giáp không có biểu hiện triệu chứng lâm sàng điển hình thì các xét nghiệm chức năng tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ chẩn đoán.
Tuyến giáp và chức năng của tuyến giáp
Theo bác sĩ Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh), tuyến giáp là một tuyến nhỏ có hình bướm, nằm ở trước cổ. Chức năng chính của tuyến giáp là sản xuất hormone điều hòa hoạt động của các tế bào và các mô cơ quan trong cơ thể. Hormone tuyến giáp ảnh hưởng tới tốc độ trao đổi chất của cơ thể và nồng độ của một số loại khoáng chất trong máu.
Tuyến giáp tiết ra hai hormone chính, một trong số đó là T4 và một loại khác là T3. Lượng T4 và T3 do tuyến giáp tiết ra được điều hòa bởi hormone kích thích tuyến giáp (TSH) của tuyến yên.
Hormone kích thích tuyến giáp (TSH) là gì?
TSH (Thyroid stimulating hormone) là hormone kích thích tuyến giáp. Khi nồng độ hormone giáp trong dòng tuần hoàn giảm xuống, vùng dưới đồi bị kích thích để giải phóng ra hormone gây ra giải phóng hormone hướng tuyến giáp (TRH). TRH sẽ kích thích thùy trước tuyến yên sản xuất hormon kích thích tuyến giáp (TSH). Sau đó, TSH kích thích sản xuất và giải phóng Triiodothyroxine (T3) và Thyroxin (T4).
Nồng độ TSH có sự thay đổi theo thời gian trong ngày, tăng dần từ nửa đêm đến gần sáng (4 giờ sáng) và giảm dần khi về chiều.
TSH ảnh hưởng đến hầu hết các quá trình chuyển hóa ở tuyến giáp bằng việc gắn kết với các thụ thể của nó trên màng tế bào và hoạt hóa các men adenylate cyclase. Adenylate cyclase, tiếp tục tham gia vào việc sản xuất AMP vòng, “sứ giả thứ hai” hTSH kích thích tạo ra một chuỗi các hiệu ứng trao đổi chất trong tế bào. Sự kích thích này làm tăng quá trình tổng hợp và giải phóng T3 và T4, và duy trì tính toàn vẹn về sinh lý và chức năng của tuyến giáp.
Ý nghĩa của xét nghiệm định lượng TSH
Ở những bệnh nhân với chức năng vùng dưới đồi – tuyến yên còn nguyên vẹn, TSH được định lượng để:
– Loại trừ tình trạng nhược giáp (tăng TSH) hoặc cường giáp (TSH giảm hoặc không phát hiện được).
– Theo dõi điều trị thay thế T4 ở bệnh nhân nhược giáp nguyên phát hoặc điều trị kháng hormone giáp ở bệnh nhân cường giáp.
– Theo dõi sự ức chế T4 của sự ảnh hưởng của dinh dưỡng TSH trong “bướu lạnh “và bướu cổ không độc hại.
– Đo lường TSH cũng đang ngày càng được sử dụng để xác định tình trạng cường giáp hoặc suy giáp cận lâm sàng hoặc tiềm ẩn.
Xét nghiệm định lượng TSH rất có giá trị để chẩn đoán các bệnh lý rối loạn chức năng tuyến giáp và nguồn gốc gây ra rối loạn này. Khi nồng độ TSH tăng lên tức là bạn đang bị suy giáp. Đây còn là phương tiện giúp dự báo bệnh sẽ ổn định hay tái phát sau khi điều trị.
Nếu TSH vẫn ở mức thấp kéo dài chứng tỏ bệnh không có đáp ứng tốt và sẽ dễ tái phát nếu ngưng thuốc.
Khi lâm sàng nghi ngờ có tình trạng rối loạn chức năng giáp, xét nghiệm định lượng nồng độ TSH là chỉ định đầu tiên.
Định lượng hormone TSH là xét nghiệm đầu tiên khi thực hiện đánh giá chức năng tuyến giáp cũng như đánh giá chức năng trục dưới đồi – tuyến yên, xét nghiệm này còn được ứng dụng để chẩn đoán và theo dõi điều trị bệnh lý tuyến giáp. Tuy nhiên, đánh giá tình trạng tuyến giáp không nên chỉ dựa trên kết quả của một xét nghiệm TSH mà còn thực hiện cùng các xét nghiệm kiểm tra chức năng giáp khác cũng như các tự kháng thể của tuyến giáp (trong chẩn đoán viêm giáp tự miễn) và đánh giá lâm sàng của bác sĩ.
Quá trình xét nghiệm định lượng TSH
Bệnh nhân sẽ được lấy máu tĩnh mạch để xét nghiệm. Trước khi thực hiện xét nghiệm bạn vẫn nên sinh hoạt bình thường, không nhất thiết phải nhịn ăn như một số xét nghiệm khác. Tuy nhiên, bạn cần trình bày các loại thuốc mà mình đang sử dụng để kiểm tra xem chúng có ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm hay không.
Trong quá trình điều trị suy giáp hoặc cường giáp bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra mức TSH của bạn để đảm bảo cơ thể đáp ứng với thuốc.